O BAŻANTARNI

"Bieszczady Północy" - Bażantarnia

Elbląg od strony turystycznej kojarzony jest głównie z Kanałem Elbląskim lub z najniżej położonym punktem Polski znajdującym się w Raczkach Elbląskich, (1,8 m p.p.m.). Natomiast, nie wiele osób zna „Bażantarnię” – las położony na skraju Wysoczyzny Elbląskiej nazywany „Bieszczadami Północy”.  

Fot. Paweł Tkacz

         

Fot. Dorota Kruszyńska

Bażantarnia to piękny kompleks leśny, obejmujący obszar prawie 400 ha. Określana jest, jako miejski park leśny, gdyż znajduje się w granicach administracyjnych Elbląga, jednakże to miano jest nadzwyczaj skromne i nieoddające w pełni prawdziwego charakteru tego miejsca. Owszem, frontowa część lasu ma charakter parkowy (znajduje się tam muszla koncertowa, stok narciarski, park linowy oraz liczne wiaty), lecz zagłębiając się w dzikie wąwozy możemy poczuć się jak w Bieszczadach - co na niżu stanowi prawdziwy ewenement.



Las znajduje się w strefie krawędziowej Wysoczyzny Elbląskiej, co sprawia, że rzeźba tego terenu jest bardzo dynamiczna. Obszar obfituje w liczne wzniesienia i doliny, w których to płynące strumienie i potoki tworzą tajemniczy i zarazem malowniczy krajobraz. Ogromne wrażenie robią także 40 – metrowe strome zbocza w dolinie Srebrnego Potoku, zaś otoczone drzewami rozległe polany przypominają najprawdziwsze szczytowe hale w Beskidach.

Fot. Dorota Kruszyńska

Dominującym drzewem jest buk, ale możemy również spotkać dęby, brzozy i sosny. Występuje też wiele gatunków, które są prawdziwymi osobliwościami florystycznymi, są to rośliny o charakterze górskim i podgórskim jak: czosnek niedźwiedzi, skrzyp olbrzymi, żywiec cebulkowy, lepiężnik biały. Jednak cały obszar Bażantarni najpiękniej wygląda wiosną, kiedy możemy tu zobaczyć łany leśnych kwiatów m.in.: zawilec gajowy, przylaszczkę pospolitą, ziarnopłon wiosenny, gwiazdnice wielokwiatową, czy też konwalię majową. W lato warto wybrać się na maliny, jeżyny i poziomki. Występują tu także rośliny rzadkie, objęte ochroną prawną, m. in.: skrzyp olbrzymi, wawrzynek wilczełyko, kruszczyk siny, kopytnik pospolity, marzanka wonna.

Fot. Dorota Kruszyńska

 Świat zwierząt jest również bardzo bogaty. Występuje tu wiele gatunków ptaków, w tym gatunki górskie – pluszcz i pliszka górska. Także sama nazwa „Bażantarnia” związana jest z ptakami. W dawnych czasach Bażantarnia nazywana była – „Vogelsang”, – co dosłownie przetłumaczyć można, jako „Śpiew Skowronków” (Krzyżacy używali tego określenia wszędzie tam, gdzie po raz pierwszy zakładali swój przyczółek). Natomiast współczesna nazwa ma związek z hodowlą bażantów prowadzoną w Bażantarni w latach 60-tych XX w. przez opiekujący się tym miejscem Zakład Zieleni. Innymi gatunkami spotykanymi na tym terenie są m.in.: zając, kuna leśna, borsuk, lis, jenot, tchórz, dzik i sarna. W te tereny często zapuszcza się także jeleń sika, który występuje tylko w dwóch miejscach w Polsce, na terenie Nadleśnictwa Elbląg i Nadleśnictwa Kobiór (jeleń został sprowadzony z Azji w XIX w.)

Bażantarnia już od ponad 200 lat jest głównym terenem rekreacyjnym Elbląga. Początkowo podzielona była na dwa obszary - chroniony i użytkowy, dzięki czemu poza funkcją rekreacyjną, las pełnił także zaplecze gospodarcze ówczesnego Elbląga. W 1801 roku radca handlowy i dawny konsul królewski August Abbeg rozpoczął budowę dworu, który początkowo był zamknięty dla szerszej publiczności. Później utworzono tam dom zajezdny, a nieopodal wybudowano zajazd dostępny dla wszystkich. Stworzyło to doskonałe warunki do wypoczynku. Las wokół zabudowań kształtowany był, jako podmiejski kurort wypoczynkowo – rozrywkowy. W miesiącach letnich przenosiło się tu niemal całe kulturalne życie miasta. Obchodzono tu hucznie urodziny króla Prus, odbywały się koncerty, wybierano króla strzelców, w muszli koncertowej przedstawiano sztuki Szekspira, a wieczorem odbywały się pokazy ogni bengalskich.

Fot. Kamil Zimnicki

Po II wojnie światowej pałac Augusta Abbega przekazano Lasom Państwowym, a sam budynek stał się siedzibą Nadleśnictwa Elbląg, które mieści się tam do chwili obecnej. Nadleśnictwo, (pod dopieką konserwatora zabytków) na przełomie XX i XXI wieku, z własnych środków, przeprowadziło gruntowną modernizację i konserwację obiektu, dzięki czemu budynek do dziś zachowany jest w bardzo dobrym stanie, a otaczające go tereny nadal służą mieszkańcom i turystom w celach rekreacyjnych.


Pod koniec XIX w. na tym terenie działało wiele organizacji skupiających miłośników urokliwych miejsc i niezapomnianych wędrówek. Jedną z nich było Towarzystwo Miłośników Lasu Vogelsang pod przewodnictwem Carla Pudora – znanego autora przewodników i map. Członkowie towarzystwa opracowywali nowe trasy, budowali infrastrukturę turystyczną jak: mostki, wiaty i wieże. Nadawano różne nazwy miejscom, tworzono nowe legendy.

Na początku lat 50-tych ubiegłego wieku w celu ułatwienia wędrówek i poznania najpiękniejszych zakątków Bażantarni oznakowano trasy turystyczne.  Wytyczono także ścieżkę dydaktyczno-edukacyjną. Bażantarnia do dziś jest terenem dostępnym dla wszystkich. Przez cały rok stwarza niesamowite warunki do uprawiania sportu i turystyki. Spotyka się tu wędrowców, rowerzystów, biegaczy i miłośników surwiwalu. W okresie zimowym na chętnych czeka wyciąg narciarski oraz malownicze trasy na narty biegowe. Miejsce dające wytchnienie i radość ludziom po pracy, zachęcające do odpoczynku lub włóczęgi po wzgórzach, jarach i dolinach. Nasze małe „Bieszczady Północy”...

Tekst: Jolanta Zielińska, Kamil Zimnicki
PTTK Oddział Ziemi Elbląskiej